ხორბალი ტურგიდუმი ხორბალი
საზოგადო სახელი: ხორბალი
სახეობის სახელწოდება: Triticum turgidum L.
სინონიმი: Triticum turgidum L. subsp. turgidum
სახეობის სახელწოდება: ხორბალი ტურგიდუმი
გავრცელება: ტურგიდუმი საქართველოში შემოტანილი კულტურაა. ძირითადად გავრცელებული იყო ქართლში, მინარევის სახით მაგარი ხორბლის ნათესებში. სუფთა ნათესად მოჰყავდათ ცალკეულ არეებად სულ სამ ადგილას: აფხაზეთში, მესხეთში და ლეჩხუმში.
სახეობის დახასიათება: განვითარების ციკლი, საშემოდგომო, ნახევრად საშემოდგომო ან საგაზაფხულო. სითბომოყვარულია. საკმარისი ნიადაგური ტენის არსებობისას. ადვილად იტანს ატმოსფერულ გვალვებს. კოლეოპტილე უფერო, აღმონაცენი მწვანე, ფოთოლი 
შებუსული, დაფარულია მოკლე, რბილი ბეწვებით, რაც გვაგონებს ხავერდოვან შებუსვას. მცენარე მაღალია (100-170სმ), ღერო მძლავრია, არ წვება, მუხლები გამობურცულია. თავთავი მარტივი ან დატოტვილი, გრძელი (9-11,9სმ) ან საშუალო (6-9სმ) სიგრძის, მეჩხერი (D=18-24), ან შემკვრივებული (D=25-38), თავთუნის კილი გამობერილია, ყვავილის კილზე შედარებით მოკლეა. ქედი კარგადაა გამოხატული და ჩვეულებრივ ბოლოვდება მოკლე კბილაკით. თავთავის ღერაკის ნაწევრები სქლად შებუსულია და თავთუნის ფუძესთან გრძელი ულვაშით ხასიათდება. ფხები შედარებით უხეშია, გრძელია, 20 სმ-ს აღწევს. მარცვალი შემოკლებული, 
ფქვილისებრი ან ნახევრად რქისებრი. ერთი თავთავის მარცვლის მასა 4-5გრ.
საქართველოში გავრცელებული იყო ტურგიდუმის 21 სახესხვაობა.
დღევანდელი მდგომარეობა: საქართველოში ეს სახეობა დაცულია აგრარული უნივერსიტეტის გენბანკში.
წყაროები: პ. ნასყიდაშვილი, მ. სიხარულიძე, ე. ჩერნიში ხორბლის სელექცია საქართველოში თბილისი 1960
В. Л. Менабде Пшеницы Грузии - Тбилиси 1948
В. Ф. Дорофеев. Культурная Флора СССР Т- I Пшеница. Колос 1979