გვაწა ზანდური ხორბალი
საზოგადო სახელი: ხორბალი
სახეობის სახელწოდება: Triticum monococcum L.
ქვესახეობა : Triticum monococcum L. subsp monococcum
სახეობის სახელწოდება: გვაწა ზანდური
გავრცელება: წარსულში ეს ხორბალი ფართოდ იყო გავრცელებული საქართველოში. მისი ნათესები გვხვდებოდა
საქართველოს ბევრ რაიონში: ქართლში, სამაჩაბლოში, რაჭა–ლეჩხუმში. გასული საუკუნის პირველ ნახევარში ეს სახეობა დასავლეთ საქართველოში, ძირითადად ჩელტა ზანდურთან (Triticum timopheevii [Zhuk.] Zhuk.) იყო შერეული. ხოლო აღმოსავლეთ საქართველოში მხოლოდ იშვიათ მინარევად ხორბლის ნათესებში.
სახეობის დახასიათება: გვაწა ზანდური საგაზაფხულო ფორმაა, მიეკუთვნება კილიან ხორბლებს, ძნელად ილეწება. სიმაღლით 90-110 სმ. ღერო წვრილი, თხელკედლიანი, მოქნილი, არ წვება. მუხლები შებუსული. ფოთოლი ასევე შებუსული, ვიწრო. თავთავი ბრტყელი, მკვრივი (D=40-55). თავთავის ღერაკი 
მტვრევადია. ფხები გრძელია, თავთუნი მოგრძო-ოვალური, შებუსული ან პრიალა. მარცვალი ვიწრო, წითელი ფერის. გამძლეა სოკოვანი დაავადებების მიმართ. საქართველოში 6 ძირითადი სახესხვაობა იყო აღწერილი.
დღევანდელი მდგომარეობა: ამჟამად გვაწა ზანდური აღარ ითესება. ეს სახეობა დაცულია საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის გენბანკში.
წყაროები: ნ. ბრეგაძე საქართველო მიწათმოქმედების დამოუკიდებელი კერა თბილისი 2004
В. Ф. Дорофеев. Культурная Флора СССР Т- I Пшеница. Колос 1979
В. Л. Менабде Пшеницы Грузии - Тбилиси 1948
The International Plant names Index http://www.ipni.org/
Wheat Genetic and Genomic Resources Center TRITICUM CLASSIFICATION SYSTEMS http://www.k-state.edu./wgrc/Taxonomy/taxtrit.html